آینده مشاغل فعلی و مشاغل آینده؛ وظیفه فراموش شده در نظام آموزش عالی کشور

محمدصادق بیجندی معاون آموزشی جهاد دانشگاهی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره تغییر سرفصل رشته‌های تحصیلی، تدوین رشته‌های جدید، بازنگری و تهیه محتوی دروس در نظام آموزش عالی کشور اظهار کرد: فناوری های نوین و حوزه های جدید علوم، روبه روز در حال توسعه بوده و این در حالی است که عناوین رشته ها، سرفصل ها و محتوی بسیار از دروس در زیر نظام های آموزش عالی کشور بر اساس نیازهای گذشته تدوین شده اند. بنابراین هر روزی که می گذرد نیاز به بازنگری در سرفصل رشته ها، عناوین دروس، نحوه تدریس و بازنگری در محتوی مبتنی بر علوم و فنون جدید به شدت احساس می شود.

او افزود: در فرآیند های آموزش عالی کشور به دلیل نوع تمرکزی که وجود دارد اکثر امور بویژه در حوزه تدوین سرفصل ها رشته ها و برنامه های درسی به شدت متمرکز عمل می شود و بجز در موارد خاص آنهم برای دانشگاه های مادر با یک پروسه ای که اگر همه چیز عادی طی شود شش ماه تا یکسال طول می کشد، اجازه ای به دانشگاه ها برای تغییر سرفصل ها و محتوی برنامه درسی داده نمی شود. این در حالی است که سرعت پیشرفت علم و تغییرات به اندازه ای است که حتی اگر پس از یک سال هم موفق به بازنگری و اصلاح در سرفصل ها شویم تا شروع نکردن آنها باید مجدد به سمت و سوی بازنگری جدید حرکت کنیم. این در حالی است که باید نظام آموزش عالی ما چابک و منعطف باشد.

بیجندی تصریح کرد: اگر قرار باشد دانشگاه های ما از علم، صنعت و جامعه عقب نمانند و دانش آموختگان به روز، توانمند و متناسب با علوم و نیازهای روز دنیا تحویل جامعه بدهند، باید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به دانشگاه ها اختیارات لازم را برای تدوین و اصلاح ساختار در محتوی، تدوین دروس و سرفصل ها بدهد.

معاون آموزشی جهاد دانشگاهی کشور ادامه داد: در حال حاضر محدودیت های بسیار زیادی پیش روی دانشگاه ها وجود دارد و مراکز آموزش عالی برای تعیین سرفصل های رشته ها، بازنگری دروس و محتوی به راحتی نمی توانند عمل کنند، در صورتی که وزارت علوم می تواند به عنوان سیاست گذار، اهداف کلان یک رشته را تعیین کند و به دانشگاه ها بگوید تا بر اساس این اهداف و سیاست ها مباحث و محتوی های نوین آموزشی را جایگزین کنید.

او همچنین به رقابتی شدن آموزش عالی در ایران اشاره و اظهار کرد: از آن جایی که بحث رقابت در حوزه آموزش عالی ایران و کیفیت فرایند های آموزش و دانش اموختگان در حال حاضر برای جامعه بسیار مهم است، بنابراین افزایش اختیارات به زیر نظام های آموزش عالی برای تربیت دانش آموختگان توانمند، باید یکی از جدی ترین اولویت های نظام آموزش عالی کشور باشد. در این صورت آموزش عالی کشور به شدت رقابتی شده و دانشگاه ها در سرفصل های رشته ها، دروس پایه و تخصصی بازنگری های جدی انجام می دهند و دانشجویانی توانمند در تراز نیاز جامعه و برنامه های توسعه ای تربیت خواهند کرد.

بیجندی گفت: اگر قرار است آموزش عالی ما متحول شود باید از تمرکز گرایی خارج شده و بیشتر نقش خود را به سمت سیاست گذاری و نظارت کلان سوق دهد و به دانشگاه ها شخصیت و استقلال عملیاتی دهد.

او به دو مطالعه جهانی توسط مجمع جهانی اقتصاد برای افق های ۲۰۵۰ و ۲۰۳۰ اشاره کرد و افزود: نتایج این دو مطالعه نشان داده که با توجه به توسعه روزافزون علم وفتاوری تعداد زیادی از مشاغل امروز در دنیا در آینده جایگاهی نخواهند داشت و مشاغل جدیدی ایجاد خواهد شد، به عبارت ساده تر دانشگاه های ما باید برای آینده مشاغل فعلی و همچنین مشاغل آینده دانش آموخته تربیت کنند که با وضعیت فعلی چالشی بسیار جدی پیش روی نظام آموزش عالی است.

معاون آموزشی جهاد دانشگاهی کشور اضافه کرد: شواهد و مستندات در روندهای آموزش عالی کشور، حکایت از این واقعیت تلخ دارد که در حال حاضر دانشگاه های ما برای مشاغل گذشته در حال تربیت نیرو هستند و شاهد این ادعا افزایش روزافزون دانش آموختگان فاقد مهارت های روز دنیا و مورد نیاز صنعت و جامعه هستند.

بیجندی گفت: البته ذکر این نکته را باید در نظر داشت که مدیران و سیاست گذارانی که هر گونه نقدی را بر نمی تابند و بلافاصله خود را در پشت جامعه نخبگان کشور پنهان می کنند و موفقیت آنان را به حساب خود و نظام آموزش عالی می گذارند، در صورتی که وقتی صحبت از زیر نظام های آموزش عالی می شود کل جمعیت دانشجویی یعنی بیش از ۳ و نیم میلیون نفر در بیش از ۲ هزار مرکز اموزش عالی است.

او در پایان اظهار امیدواری کرد: "دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی از کارخانه صدور مدرک به مجموعه هایی برای تربیت دانش آموختگان توانمند برای آینده مشاغل فعلی و مشاغل آینده تغییر جهت دهند. البته برای تحقق این مهم نگاه تحول گرایانه در بین اعضای هیات علمی و مدیریت مراکز آموزش عالی نیز حائز اهمیت است".