آموزش عالی تحت تاثیر مدرک گرایی

محمد صادق بیجندی معاون آموزش و کارآفرینی جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: فضای عمومی و مدیریتی کشور به این جمع بندی رسیده است که مشکل عمده اشتغال فارغ التحصیلان ریشه در مدیریت، برنامه ها، فرایند‌ها و محتوی نظام آموزشی کشور در تمام زیر نظام‌ها دارد؛ بنابراین وحدت مدیریت در حوزه آموزش و پژوهش کشور بیش از پیش احساس می‌شود.

او افزود: وقتی نظام هدایت تحصیلی و شغلی درستی در کشور نداریم نباید انتظار داشته باشیم دانش آموختگان و دانشجویان مبتنی بر علائق، توانایی‌ها و نیاز‌های جامعه تربیت شوند.

بیجندی تصریح کرد: نگاه بسیاری از مدیران و جریان‌های سیاسی از گذشته تا حال برنامه محور نبوده و بیشتر مبتنی بر حل مشکلات مقطعی و جاری متمرکز است. این درحالی است که کشور‌های توسعه یافته و حتی در حال توسعه ضمن توجه به حل مشکلات جاری، حتماً ارتباط با برنامه‌های میان مدت و بلند مدت را در دستور کار دارند.

معاون آموزش و کارآفرینی جهاددانشگاهی با اشاره به نظام آموزش عالی اظهار کرد: در نظام آموزش عالی کشور و زیر نظام‌های مرتبط با آن نیز با همین مشکل و حتی به نوعی حاد‌تر مواجه هستیم. تغییرات مدیریتی و نظام‌مند و برنامه محور حرکت نکردن دانشگاه ها، موسسات آموزشی عالی و مراکز پژوهشی به عنوان نهاد‌های توسعه‌ای و دانش بنیان، باعث شده است مراکز آموزش عالی و پژوهشی ما علی رغم تلاش‌هایی که می‌شود خیلی خوب نباشد و بسیاری از آن‌ها در تراز چشم انداز ترسیم شده برای ایران نیست. اگر نظام آموزش عالی ما وظیفه خود را به درستی ایفا می‌کرد نباید این همه مشکل در حوزه اقتصاد، سیاست، فرهنگ و… به وجود می‌آمد. نظام آموزش عالی ما بسیاری از اوقات به تذکرات مقام معظم رهبری در حوزه آموزش کم توجهی می‌کند و به نوعی ایشان مجبور می‌شوند تذکرات را به عنوان یک مطالبه عمومی طرح کنند.

بی توجهی به آینده شغلی دانشجو در نظام فعلی آموزش

بیجندی اضافه کرد: آموزش عالی بیشتر بر تفکر و نگاه سنتی یعنی مبتنی بر آموزش و صدور مدرک حرکت می‌کند. در نظام فعلی به آینده شغلی دانشجو و به مهارت‌های مختلف مورد نیاز دانشجویان توجه کافی نداریم. البته در رشته‌های مرتبط با حوزه سلامت به علت ماهیت رشته‌ها موضوع کمی متفاوت است.

او گفت: اگر به دنبال راه حل برای این مباحث هستیم شاید باید مانند بسیاری از کشور‌ها که یک نظام تصمیم گیری در حوزه آموزش به نام وزارت آموزش دارند ما هم یک وزارت آموزش برای تدوین سیاست ها، برنامه ها، مدیریت، ساماندهی، کنترل و نظارت در تمامی زیر نظام‌های آموزشی داشته باشیم. به دلیل تنوع در مراکز تصمیم گیری و عدم ارتباط درست بین دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط در حوزه آموزش، ضمن انجام موازی کاری ها، اتلاف منابع، افزایش هزینه ها، رشد و پیچیدگی در ساختار‌های اداری، شاهد مشکلات زیادی دیگری نظیر مشکل اشتغال دانش آموختگان و کمبود مهارت‌ها هستیم.

بیجندی با اشاره به آمار ارائه شده اخیر درباره کمبود شدید مهارت در بین دانش آموختگان اظهار کرد: وقتی نظام آموزشی ما مبتنی بر نگاه آموزش محوری صرف حرکت می‌کند و دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی خود را موظف نمی‌دانند به گونه‌ای حرکت کنند که دانشجو علاوه بر کسب دانش‌های نظری توان کاربردی کردن و عملی شدن آن‌ها را نیز داشته باشد، این آمار خیلی هم جای تعجب ندارد. البته این مهارت‌های اعلام شده بیشتر مهارت‌های مرتبط با مباحث دانشگاهی است و ما در نظام آموزشی کشور به مهارت‌های زندگی نیز بی توجهی داریم. شاید بسیاری از مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور ریشه در کمبود مهارت‌های زندگی دارد.

معاون آموزش و کارآفرینی جهاددانشگاهی درباره کم توجهی به آینده مشاغل و مشاغل آینده در نظام آموزشی کشور گفت: نظام برنامه ریزی کشور آمادگی زیادی برای پذیرش تغییرات در حوزه مشاغل فعلی و همچنین مشاغل آینده را ندارد. با نگاهی به محتوی دروس، سرفصل ها، عناوین رشته‌ها و منابع، به نظر می‌رسد به جای اینکه نظام آموزش عالی به عنوان یک نهاد پیشرو، فعال، تحول خواه و تحول آفرین باشد به دلایل مختلفی بیشتر به یک نهاد پیرو و منفعل تبدیل شده است.

بیجندی در پایان گفت: قطعاً وحدت مدیریت در حوزه آموزش و پژوهش کشور می‌تواند ضمن برقراری ارتباط درست بین حوزه‌ها و زیر نظام‌های آموزشی، اهداف عالیه دولت سیزدهم را در حوزه آموزش و پژوهش اثر بخش و جریان ساز، محقق نموده و ریل گذاری درستی برای آموزش و پژوهش کشور باشد. البته در تحقق این مهم نقش مجلس شورای اسلامی به ویژه کمیسیون‌های آموزش و پژوهش و فرهنگی و اجتماعی و همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس بسیار پر رنگ است.